Papiamentu.

Papiamentu is een Creoolse taal die wordt gesproken op de Benedenwindse eilanden van het Caribisch gebied, met name op Aruba, Bonaire en Curaçao. Het is de officiële taal van Curaçao en Bonaire en heeft een officiële status naast het Nederlands op Aruba.

Op Aruba hebben ze Papiamento. Een verschil is de schrijfwijze. Op Aruba kijken ze naar de oorsprong van de woorden. Papiamentu heeft ook erkenning als regionale taal binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

Oorsprong
Papiamentu is ontstaan uit een mix van Afrikaanse talen, Spaans, Portugees, Nederlands, Engels en in mindere mate inheemse Caribische talen.
Het ontstond tijdens de periode van de slavernij, toen de slaven uit verschillende regio’s met elkaar wilden en moesten communiceren.

Terwijl op de plantages en in de zoutpannen het Papiaments verrees als taal verzette een klein deel van de bewoners, voornamelijk Nederlandse kolonisten, zich tegen het gebruik van deze ongewenste en voor hen onverstaanbare taal.
In 1818 werd een boekje uitgegeven ‘Beschrijving van het eiland Curaçao en onderhoorige eilanden’, waarin de vooroordelen tegen het Papiaments onvervalst tot uitdrukking werden gebracht, te lezen in het volgende citaat:

“De vorige bewoners van dit eiland Indianen zijnde, onder Spaansche overheersing geraakt, heeft zulk een mengelmoes of jargon doen geboren worden, hetwelk door de komst der Hollanders nog veranderd is. Het papiament (van pappiar, spreken) bestaat uit bedorven Spaansch, Indiaansch en Hollansch, arm in woorden, zonder buiging, voeging of geslacht onderscheiden, maar rijk in hevig door de keel uitgesproken wordende schelle klanken, en vooral in scheldwoorden. Onverdragelijk is dit gekakel voor het fijnere oor van den Europeaan bij zijnde eerste aankomst, en moeijelijk kan men zich aan dit kalkoenen geluid gewennen. Niet alleen de Negers, Mulatten en andere kleurlingen spreken dit jargon, maar ook de blanken, vooral de blanke Creolen, wier kinderen, door Negerinnen gezoogd, door dezelfde eerste indrukselen ontvangende, niets dan Creoolsch of Papiament spreken, en dan naderhand het Hollandsch of Nederduitsch doorgaans gebrekkig en onvolkomen leeren, hetzelve nog gebrekkiger lezende en schrijvende. Deze kwade gewoonte, vooral onder de schoone kunne is zoo ingeworteld, dat daaraan geen verbeteren schijnt te zijn. In verscheiden huisgezinnen, is het Nederduitsch zoo bekend als het Arabisch; en echter rekenen zij zich van Nederlandsche afkomst. Van daar dan ook de verbazende moeite voor den onderwijzer, om zijne leerlingen met de Hollandsche taal gemeenzaam te maken, daar zij Nederduitsch Papiament met moeite sprekende, telkens de geslachten verwarren, het toekomende, tegenwoordige en voorledene dooreen haspelen, en alzoo dikwijls onverstaanbaar worden.”

Grammatica en structuur
Papiamentu heeft een overwegend Creoolse grammatica en structuur. Het is een taal met een relatief eenvoudige grammaticale constructie met weinig verbuigingen en vervoegingen. De zinsstructuur is vaak onderwerp – werkwoord-object, maar zoals veel creoolse talen kan het variëren en zijn er uitzonderingen op de regel.

Papiamentu is niet alleen een communicatiemiddel. Het is een belangrijk onderdeel van de culturele identiteit van de bewoners van de eilanden. Het wordt gebruikt in muziek, poëzie en andere kunstvormen en speelt een rol in de overdracht van de lokale geschiedenis en tradities.

Di kon papiamentu? Hopi hende a puntrá mi i mi mester bisa ku no ta semper tin kontesta ora ta trata di amor. Kisas algun brisa antiano a yega Indiana òf un kantika di trupial a penetrá mi kurason manera Kupido su flecha di oro. Kon ku bai bini, mi a lanta un dia ku e deseo di siña papiamentu i pronto despues di a kuminsá, mi a namorá di dje.
Uit: Oro is goud, Verhalen van Otrobanda en Nieuw Nederland / Maghalie van der Bunt-George.

Oro is goud
Maghalie van der Bunt- George werd geboren in Delft, de plaats waar haar Curaçaose vader studeerde en trouwde met haar Nederlandse moeder. Ze groeide op in Curaçao, studeerde in Nederland en keerde na haar studie terug naar het eiland van haar jeugd. Ze is een kind van twee werelden en voelt zich innig verbonden met beide landen in het Koninkrijk. Oro is goud is haar debuut.

“De stadsdelen Otrobanda en Punda, met daar tussenin de St. Annabaai, vormen samen het historische centrum van Curaçao. Nieuw Nederland is van oudsher een immigrantenwijk die aan dit stadscentrum grenst. Deze kleurrijke plaatsen zijn het decor van liefdesverhalen, historische vertellingen en avonturen. Ze vormen de habitat van bijzondere personages uit dit boek. De verhalen weerspiegelen een onlosmakelijke band tussen de mensen van Curaçao en Nederland, die geworteld is in een gezamenlijk verleden.”

In het eerste hoofdstuk is een prachtige brief te lezen als ode aan deze mooie en boeiende taal.

IM learning…Papiamentu
Een taal, die ik op dit moment onder de knie probeer te krijgen. Twee keer in de week heb ik les van een fantastisch docent. De lessen zijn intensief (daardoor zeer leerzaam) en daarnaast krijg je huiswerk. Naast woorden en zinnen leren, veel converseren, teksten lezen, hoort daar een stuk cultuur en geschiedenis bij. Het zingen van liedjes, dans en luisteren naar gedichten en muziek.

Ik vind het niet gemakkelijk om de taal te leren, het vergt veel oefenen en eigenlijk ook in de praktijk uitproberen. Ik streef ernaar om het steeds beter te begrijpen en gesprekjes te kunnen voeren. De kinderen waarmee ik werk beter te kunnen volgen tijdens hun spel als ze Papiaments spreken onderling. Daar ben ik in gegroeid! Lezen lukte al aardig en nu steeds beter. Wat mij betreft is het een must als je emigreert of langer in een land verblijft om de moeite te nemen de taal te leren.

Een van de lessen is een activiteit met de verschillende klassen; een combinatie van taal, geschiedenis en cultuur. Voor mijn groep was dit een walkingtour door Punda, een bezoek aan het Culture Deli Café in Scharloo, waar we konden genieten van een awa di lamunchi, pan ku karni stobá, kos di boka dushi en een rep’i pampuna. We hebben naar een aantal liedjes geluisterd, (kinder)liedjes meegezongen en de avond afgesloten, na een shot Ròm Bèrdè van de Nettobar, met een Seú-dans. Wat een leuke, gezellige en leerzame avond hebben we gehad!

Walking tour – enkele highlights –

De Handelskade met een kleurrijke rij historische gebouwen langs de waterkant van de Sint Annabaai in het historische stadsdeel Punda is fotogeniek en herkenbaar.

De gebouwen aan de Handelskade zijn voornamelijk gebouwd in de 17e en 18e eeuw en weerspiegelen de Nederlandse koloniale architectuur. Ze zijn vaak geschilderd in levendige tinten, waaronder pastelkleuren zoals roze, blauw, groen en geel. Deze kleurrijke gevels vormen een prachtig contrast met het water van de baai. Ooit waren deze panden het bruisende hart van de handel, waar goederen uit alle hoeken van de wereld werden verhandeld. Vandaag de dag herinneren ze ons aan de welvaart en diversiteit die deze regio heeft gekend.

Fort Amsterdam, een imposante vesting dat uitkijkt over de azuurblauwe wateren van de Caribische Zee, is een zeer bijzonder monument op Curaçao.
Gebouwd in de 17e eeuw door de Nederlandse West-Indische Compagnie, diende het fort oorspronkelijk als verdediging tegen aanvallen van piraten.
Vandaag de dag dient Fort Amsterdam als een cultureel centrum en een herinnering aan het koloniale verleden van het eiland. Voor de lokale bevolking heeft Fort Amsterdam ook een speciale betekenis, omdat het een symbool is van trots en identiteit. Het vertegenwoordigt de veerkracht van het eiland en herinnert aan de lange en bewogen geschiedenis van Curaçao.

De opstand van 30 mei 1969 was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Curaçao. Op die dag braken er gewelddadige onlusten uit tussen de lokale bevolking en de Nederlandse autoriteiten. De opstand werd grotendeels aangewakkerd door sociale, economische en politieke spanningen die zich in de loop der jaren hadden opgebouwd.

De directe aanleiding voor de opstand was de arrestatie van vakbondsleider Wilson “Papa” Godett en enkele andere vakbondsleiders. Deze arrestaties leidden tot wijdverbreide ontevredenheid onder de bevolking, die al langere tijd kampte met problemen zoals armoede, werkloosheid en discriminatie.

Op 30 mei 1969 escaleerden de protesten tot gewelddadige confrontaties tussen de demonstranten en de politie. Er werden barricades opgeworpen, winkels geplunderd en gebouwen in brand gestoken. De Nederlandse mariniers werden ingezet om de orde te herstellen, waarbij het tot verdere gewelddadige confrontaties kwam.

Moises Frumencio da Costa Gomez (bijnaam Doktoor) (27 oktober 1907 – 22 november 1966) was de president van de eerste Bestuursraad van de Nederlandse Antillen en de eerste minister-president van de Nederlandse Antillen.

Da Costa Gomez werd geboren op 27 oktober 1907 in Curaçao. Op 15-jarige leeftijd kreeg hij een studiebeurs voor Nederland. In 1932 studeerde hij af in de rechten aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In 1935 behaalde hij zijn doctoraat aan de Universiteit van Amsterdam.

Da Costa Gomez was, net als John Horris Sprockel, lid van de Katholieke Volkspartij. Hij richtte de Nationale Volkspartij op in de jaren 1940. Da Costa Gomez was president van de eerste Bestuursraad aan het hoofd van een coalitieregering met de Arubaanse Volkspartij (AVP) van 1951 tot 1954 en wordt vaak aangeduid als de eerste minister-president van de Nederlandse Antillen.

Zijn partij onderhandelde over volledige autonomie tijdens de Ronde Tafel Conferentie van 1954, waarbij Nederland en Suriname betrokken waren. Na de verkiezingen van 1954 nam de Democratische Partij de regering van de Nederlandse Antillen over. Da Costa Gomez bleef leider van de Nationale Volkspartij; hij werd opgevolgd als leider door Juan Evertsz na zijn dood in 1966.

Het proefschrift van Da Costa Gomez pleitte voor zelfbestuur en algemeen kiesrecht en inspireerde zijn volgelingen en de Katholieke Volkspartij. Hervormingen onder leiding van Gomez leidden tot de legalisatie van tambú-muziekfeesten in 1952. In 1973 werd een standbeeld van de staatsman onthuld in het centrum van de Curaçaose hoofdstad Willemstad.

Hij ligt begraven in een monument in de Morada Santa in Bottelier.

Het Da Costa Gomezplein bevindt zich in het historische district Punda in Willemstad. Het plein speelt een belangrijke rol in het stadsleven en dient als een ontmoetingsplek voor zowel lokale bewoners als toeristen. Met zijn historische architectuur en levendige sfeer is het Gomezplein een populaire bestemming voor het verkennen van de rijke cultuur en geschiedenis van Curaçao.

Te Punda bevindt zich de Mikvé Israël-Emanuelsynagoge uit 1732, de oudste synagoge van het westelijk halfrond die continu in gebruik is geweest. Er is ook een Joods museum aan verbonden. Een bezoek aan de Mikvé Israël-Emanuel Synagoge biedt een fascinerende inkijk in de Joodse tradities en de rol die de Joodse gemeenschap heeft gespeeld in de ontwikkeling van Curaçao. Met zijn prachtige architectuur en rijke decoraties, zoals de indrukwekkende kroonluchters en houten gebedsbanken, is de synagoge een ware lust voor het oog.

In Punda vind je verschillende muurschilderingen met een boodschap. Deze muurschilderingen zijn vaak meer dan alleen artistieke decoratie; ze dragen vaak een betekenisvolle boodschap uit variërend van sociale kwesties tot culturele uitingen.

Een voorbeeld van zo’n muurschildering is te vinden in de straten van Punda, waar kunstenaars regelmatig werken aan het creëren van kleurrijke en expressieve afbeeldingen die lokale thema’s en problemen benadrukken. Deze schilderingen kunnen de diversiteit van de samenleving, de rijke geschiedenis van het eiland, milieuproblemen, politieke kwesties of zelfs persoonlijke verhalen en ervaringen weergeven.

De boodschappen die worden overgebracht door deze muurschilderingen kunnen dienen als bron van inspiratie, bewustwording en discussie binnen de gemeenschap. Ze vormen een visuele uitdrukking van de stemmen en gedachten van de mensen die in deze gemeenschap leven.

Het verkennen van deze muurschilderingen in Punda is niet alleen een must do om te bewonderen en te fotograferen maar ook een manier om meer te leren over de lokale cultuur, geschiedenis en actuele kwesties die de samenleving beïnvloeden.

Culture Deli Café
Culture Deli Café is een door een familie gerund café dat traditionele heerlijke broodjes, koffie, lokale kruidenthee (een typische lokale warme chocolademelk) lokale lekkernijen en verse sappen aanbiedt, met een prachtig uitzicht over downtown Punda, de drijvende markt en de haven. Wat dit café bijzonder maakt, is dat het niet alleen een plek is om te eten, maar ook een ontmoetingsplaats waar kunst, cultuur en gemeenschap samenkomen.

Ròm Bèrdè
Ròm Bèrdè is een volle Caraïbische rum vermengd met kruiden en specerijen. Deze receptuur was bijna verloren gegaan en werd teruggevonden toen het dagboek van Don Angel J. Leáñez I in 2005 werd ontdekt. “Je kunt deze rum puur drinken, als ingrediënt in een cocktail of mixen met kokosnootwater. Ben je een liefhebber van thee doe dan eens een klein scheutje groene rum in een kop warme thee. Je zult verbaasd zijn over de bijzondere smaak.“

Netto Bar is de oudste Bar van Curaçao (est. 1954) en de thuisbasis van de beroemde Green Rum. De Bar is gevestigd in een van de historische wijken van Willemstad. Netto Bar heeft zich onderdeel gemaakt van de traditie en cultuur van Curaçao. Het heeft een antiek en cultureel interieur. De originele Green Rum oftewel ‘Ròm Bèrdè’, is een van de beroemdste alcoholische dranken van het eiland en is exclusief verkrijgbaar bij Netto Bar.